Maria Janion na tropie stereotypów
2009-02-04 13:00:09
Maria Janion w książce "Bohater. Spisek. Śmierć. Wykłady żydowskie" rekonstruuje fakty, przybliża literackich bohaterów, wreszcie przygląda się stereotypom. Szkicuje barwne losy Berka Joselewicza i przedstawia wysiłki Mickiewicza na rzecz utworzenia Legionu Żydowskiego, a także silną wiarę poety w „tajemniczą więź, łączącą naród polski z narodem Izraela".
Mickiewiczowski Jankiel, który „Ojczyznę jako Polak kochał!" (jego pierwowzorem był prawdopodobnie Joselewicz), znalazł swoje miejsce w uniwersum polskiej wyobraźni zbiorowej, ale na kształtowanie się stereotypu Żyda znacznie silniejszy wpływ miała wizja Zygmunta Krasińskiego. Jego Nie-Boska Komedia została zainspirowana poglądami księdza Ludwika Alojzego Chiariniego, domowego nauczyciela Krasińskiego, który w swym dziele Teoria judaizmu (1830) pisał, że Talmud reprezentuje „najbardziej uciskający despotyzm religijny, najbardziej wyrafinowane oszustwo, najbardziej bezczelną nietolerancję" oraz przywoływał oskarżenia Żydów o mord rytualny.
"Za usprawiedliwienie przemocy służył i do dziś służy wyposażony w wyraziste cechy Żyd mityczny. I to właśnie Żyd mityczny popełniał mord rytualny, za który płacili Żydzi rzeczywiści. Wystarczy wspomnieć, że pogrom w Kielcach w roku 1946 zaczął się od posądzenia o mord rytualny."
fragment książki
Pisma podobnych Chiariniemu obłudników, głoszących chęć „polepszenia losu starozakonnych", zawierają wiele pomysłów na rozwiązanie „żydowskiego problemu". Calek Perechodnik i Imre Kertész, o których pisze autorka w ostatnich rozdziałach, dożyli realizacji owych pomysłów. W ich tragicznych życiorysach Bohater, spisek, śmierć zyskały najprawdziwszą i ostateczną realność.
Maria Janion, "Bohater. Spisek. Śmierć. Wykłady żydowskie", wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2009.
seria: z wagą
termin wydania: 18 lutego 2009
wydanie: I
gatunek: esej
oprawa: twarda, okleina
format: 14,5 x 20,2 cm
ISBN 978-83-7414-268-7
