Grzegorz W. Kołodko: Patrzmy w przyszłość!

- Uważam, że przy zrozumieniu mechanizmów, które rządzą procesami kulturowymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi - większość z nich można rozwiązać. Tak w życiu nas, indywidualnie, jak i całych wielkich grup społecznych. Sądzę więc, że w przyszłość można patrzeć z pewnym realistycznym optymizmem - przekonuje Grzegorz Kołodko.

dlaStudenta.pl: - Gdzie we współczesnej gospodarce globalnej jest miejsce dla studentów i absolwentów polskich uczelni?

Prof. Grzegorz W. Kołodko: - Ich miejsce znajduje się w przyszłości. Tak należy patrzeć na siebie i na życie. Piszę o tym szeroko w książce „Wędrujący świat". To taki świat na wyciągnięcie myśli. Odpowiadam w niej - w stylu beletrystyki naukowej, co pewnie wyjaśnia jej wielką popularność - na pytanie, jak biegną długofalowe procesy rozwojowe. Płynące stąd wnioski z kolei służą do nakreślania uwarunkowań i perspektyw rozwoju światowej gospodarki, kultury i cywilizacji.

W sposób naturalny książka ta jest adresowana do młodego pokolenia, zwłaszcza jego ambitnej części, do której można zaliczyć polskich studentów i absolwentów naszych uczelni. Cieszę się, że robi wśród nich furorę. Co zaś do studentów, to aby odnaleźć swoje miejsce w przyszłości, trzeba najpierw zrozumieć, jakie mechanizmy będą kształtowały kierunki przemian i jak przygotować się do ostrej i narastającej rywalizacji, także ze studentami i absolwentami z innych części świata.

Świat jest coraz bardziej zintegrowany, występują w nim coraz silniejsze współzależności. Ale zarazem jest w nim coraz więcej rywalizacji, niekiedy bardzo ostrej, narastają liczne sprzeczności i sytuacje realnie bądź potencjalnie konfliktowe. Szeroko opisuję to wszystko w tej interdyscyplinarnej pracy. Chociaż jest ona napisana przez ekonomistę, dotyka wielu dziedzin, nie tylko nauk społecznych. Mój sąsiad, absolwent AWF- u, fizykoterapeuta, który przeczytał książkę, twierdzi, że zrozumiał wszystko. I jeszcze dowcipnie dodaje, że oderwać od lektury można się tylko przy użyciu granatu...

Uważam, że na gruncie samej ekonomii nie da się wyjaśnić skomplikowanych procesów rozwojowych i poszukiwać naszego miejsca w przyszłości. To wymaga szerszego zamachu intelektualnego. I to czynię.

dlaStudenta.pl: - Jak młode pokolenie może przygotowywać się do roli, którą będzie pełnić w przyszłości?

Kołodko: - Najważniejsze jest szerokie otwarcie oczu na to, co dzieje się we współczesnej gospodarce światowej i jak ewoluuje nasza cywilizacja. Trzeba przy tym uzmysłowić sobie, że naprawdę wiele zależy od nas samych. Oczywiście, pod warunkiem, że właściwie interpretujemy rzeczywistość społeczno - gospodarczą i mechanizmy rządzące procesami rozwoju. Nic bowiem nie dzieje się bez przyczyny. Nic nie dzieje się poza czasem. Wiele dzieje się naraz i musimy umieć zidentyfikować, co to takiego jest. Szeroko, wielowątkowo, barwnie i tak przystępnie, jak to tylko możliwe, wyjaśniam to wszystko w "Wędrującym świecie".

Współcześnie jesteśmy w fazie intensywnej globalizacji, przechodzimy przez posocjalistyczną transformację systemową, mamy określoną bazę rewolucji naukowo - technicznej, żyjemy w czasach wyjątkowo pokojowych, produkcja rośnie na niebywałą skalę, stykają się i przenikają rozmaite kultury jak nigdy dotąd. Ewoluują i konfrontują się rozmaite wartości, inne w świecie chrześcijańskim, inne w świecie islamskim. Inne w Europie, inne w Afryce. Inne w krajach bogatych i biednych, inne dla pokolenia naszych rodziców i dziadków, a jeszcze inne dla ludzi młodych.

Te pokolenia różnie patrzą na przyszłość, z tego względu, że mają przed sobą inną perspektywę czasową. Ludzie żyją coraz dłużej; średnia wieku wydłuża się na całym świecie. Sto lat temu w USA, najbogatszym kraju świata, żyło się przeciętnie 48 lat, a teraz na świecie średnia życia to 66 lat. Są też takie państwa, gdzie ta średnia wynosi ponad 80. Jeżeli ktoś pyta o swoje miejsce w świecie, to nie powinno chodzić li tylko o tu i teraz, ale także o to, co będzie za lat 10, 15 czy 50.

dlaStudenta.pl: - Jakie korzyści możemy czerpać z globalizacji?

Kołodko: - Globalizacja polega na otwarciu i przenikaniu się wartości. To wzbogaca. Dlatego globalizacji nie należy się bać, tylko trzeba ją zrozumieć. I nauczyć się wykorzystywać dla dobra własnej sprawy - jednostki, grupy, pokolenia, narodu, regionu, kraju, świata.

Na gruncie ekonomicznym globalizacja to historyczny i spontaniczny proces liberalizacji oraz integracji rynków, dotąd funkcjonujących w odosobnieniu, w jedną współzależną gospodarkę światową.
Ma to również daleko idące konsekwencje społeczne, kulturowe i polityczne. Wobec tego w wyniku globalizacji powstaje nie tylko jeden współzależny rynek globalny, ale także rodzi się powoli coś na kształt coraz silniej wewnętrznie powiązanej światowej społeczności.

Musi ona nauczyć się we wspólnym interesie rozwiązywać ogólnoświatowe problemy, których jest coraz więcej, jak chociażby migracje, bezpieczeństwo, a zwłaszcza naturalne środowisko przyrodnicze i przetrzebianie nieodnawialnych zasobów naturalnych. To wymaga wielkich zmian na miarę wielkich czasów, w których żyjemy.

dlaStudenta.pl: - Zwiedził Pan ponad 130 krajów. Aż trudno uwierzyć! Co Pana Profesora tak pcha do nieustannych podróży?

Kołodko: - Ciekawość zmieniającego się świata. Wędrują nie tylko ludzie, ale także rzeczy - towary, kapitały. Wędrują też wartości i idee. Czasy wędrują. Wędruje cały świat, to i ja wędruję. Kto nie wędruje, ten nie wie.

Zawsze podkreślam, że podróżowanie to porównywanie, a porównywanie to wiedza. Podróżowanie jest nie tylko fascynujące, ale również niezwykle kształcące. Z tego też powodu młodsze pokolenie nigdy nie miało takich możliwości rozszerzania swoich horyzontów intelektualnych i szukania swojego miejsca na ziemi, jak współcześnie. Tylko korzystać!

Ale ludzie nie tylko podróżują z ciekawości. Wielu emigruje na stałe. Obecnie na świecie żyje nas 6.6 miliarda, za kilka lat będzie już 7 miliardów. Z tych 6.6 miliarda ludzi, 200 milionów żyje na stałe poza swoim miejscem swojego urodzenia. Tak postanowili, doszli do wniosku, że w innych częściach świata może być ciekawiej i lepiej.

Nie możemy myśleć tylko o naszym Krakowie, naszej Polsce, naszej Unii Europejskiej, ale także o naszej Ziemi, o naszym świecie, o naszej cywilizacji. Powinniśmy troszczyć się o nie tylko o własną przyszłość, ale również o przyszłość naszego świata.

dlaStudenta.pl: - Chyba jednak większość nie sięga myślami tak daleko w przyszłość, jak Pan profesor?

Kołodko: - Cóż, gdyby ci, od których wiele zależało w przeszłości, troszczyli się bardziej i lepiej o odległą dla nich przyszłość, my teraz bylibyśmy w o wiele lepszej sytuacji. Aby jednak kształtować przyszłość sensownie, w sposób odpowiedzialny potrzebna jest skuteczna strategia oparta na prawidłowej teorii. Taką nowatorską teorię koincydencji wraz z nowym pragmatyzmem przedstawiam w książce „Wędrujący świat".

Zachęcam wszystkich do intelektualnego wędrowania po zmieniającym się świecie i kontynuowania debaty na jego temat, także na portalu www.wedrujacyswiat.pl. To nie tylko kształcące, to także barwne, wciągające i frapujące!

dlaStudenta.pl: - Fascynującą książkę Pana Profesora kończy jakże oryginalny list do wnuczki Pańskiej wnuczki...

Kołodko: - Tak, choć jako młody facet nawet wnuczki jeszcze nie mam. Tu chodzi o młode pokolenie i o zdolność patrzenia daleko w przyszłość. Ta wnuczka mojej wnuczki będzie czytała "Wędrujący świat" w roku 2108, studiując nową dyscyplinę - planetaistykę stosowaną. Będzie to pragmatycznie ukierunkowana, interdyscyplinarna nauka, która odpowiadać będzie na pytania, jak rozwiązywać rożne skomplikowane problemy w warunkach bardzo silnych współzależności, przy dużo większym niż obecnie zaawansowaniu cywilizacyjnym ludzkości. Wtedy będą pojawiać się nowe elementy wiedzy, nowe techniki, ale także nowe problemy i wyzwania.

Czerpiąc z doświadczeń przeszłości i interpretując współczesność nie tylko kreślę wielowarstwową wizję przyszłości, pisząc o Tuzinie Wielkich Spraw Przyszłości, ale formułuję też nową i obiecującą teorię rozwoju, teorię koincydencji oraz nowy pragmatyzm jako swoistą receptę na wiele bolączek światowej gospodarki i ludzkości.

Oczywiście, wiele z tego wynika też dla nas - tu i teraz, także dla młodego pokolenia w naszej Polsce, dla studentów w naszej Unii Europejskiej. I choć istnieje cała masa problemów, z którymi trudno sobie poradzić, to jako racjonalny pragmatyk uważam, że przy zrozumieniu mechanizmów, które rządzą procesami kulturowymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi - a ich działanie wyjaśniam w "Wędrującym świecie" - większość z nich można rozwiązać. Tak w życiu nas, indywidualnie, jak i całych wielkich grup społecznych.

Sądzę, że w przyszłość można patrzeć z pewnym realistycznym optymizmem. A dlaczego - można to wyczytać z kart książki. Ona zaiste otwiera oczy na wiele spraw. A przecież lepiej wędrować przez świat i w przyszłość z szeroko otwartymi oczyma, czyż nie?

Rozmawiała

Natalia Łach
(natalia.lach@dlastudenta.pl)