Ludwik Zamenhof - twórca esperanto

Mieszkający w XIX - wiecznym, wielonarodowym Białymstoku Ludwik Łazarz Zamenhof - lekarz okulista, a zamiłowania poliglota, za cel życia postawił sobie stworzenie międzynarodowego, uniwersalnego języka, przy pomocy którego ludzie na całym świecie mogliby się swobodnie porozumiewać. Dziś językiem esperanto posługuje się około 2 milionów ludzi i liczba ta ciągle rośnie.

Większość osób, które spotykają się z informacją o kursach esperanto, zadaje sobie pytanie, czy warto uczyć się tego języka? W końcu najbardziej rozpowszechnionym językiem na świecie jest angielski, za pomocą którego możemy porozumiewać się w nawet najbardziej odległych miejscach na kuli ziemskiej. Jednak główną ideą, która przyświecała twórcy esperanta Ludwikowi Zamenhofowi, było stworzenie języka uniwersalnego, łatwego do nauczenia się i przede wszystkim sprawiedliwego.

Sprawiedliwego, czyli jakiego? Jak czytamy na stronie www.esperanto.boo.pl „Jakikolwiek język narodowy (np. angielski, hiszpański, francuski, czy niemiecki), gdyby stał się językiem światowym, byłby językiem niesprawiedliwym. (..) faworyzowałby jednych, a dyskryminował innych. Choćby człowiek nauczył się gruntownie obcego języka, nigdy nie będzie równorzędnym partnerem dla tego, który mówi językiem ojczystym. Zawsze będzie miał poczucie niższości."  Z założenie więc, to właśnie neutralny esperanto ma być wspólnym językiem obcym wszystkich narodów świata.

Początki esperanto to druga połowa XIX wieku. Żyjący w multinarodowym Białymstoku Ludwik Zamenhof był przekonany, że główną przyczyną ciągłych nieporozumień pomiędzy mieszkającymi obok siebie Polakami, Rosjanami, Żydami, Białorusinami i Niemcami był brak wspólnego języka. I tak w 1887 roku polski lekarz okulista opublikował w Warszawie projekt nowego, uniwersalnego języka - esperanto (nazwa pochodzi od pseudonimu, którym podpisał się Zamenhof pod swoim projektem - Doktor Esperanto, czyli dosłownie „dający nadzieję").

Pomysł Zamenhofa nie był pierwszą próbą stworzenie uniwersalnego, międzynarodowego języka. Wcześniej prace w tym kierunku prowadzili między innymi Descartes, Komensky, czy Leibnitz - ich projekty jednak okazały się zbyt skomplikowane w swojej budowie gramatycznej i dlatego trudne do opanowania przez przeciętnego człowieka.

Zamenhof, starając się uniknąć błędów popełnionych przez poprzedników, stworzył nowy język bazując na znajomości wielu języków obcych. I tak prawie 75% słownictwa używanego w esperanto pochodzi z łaciny oraz języków romańskich, głównie francuskiego, 20% zaś z języków germańskich - niemieckiego i angielskiego. Dzięki temu znajomość esperanto bardzo ułatwia naukę innych języków obcych. Bardzo ważnym jest podkreślenie, że celem esperanto nie jest zastąpienie języków narodowych, a jedynie stworzenie jednego, wspólnego języka obcego dla całego świata.

Język esperanto jest prosty w nauce (szacuje się, że około 150 godzin poświęconych na esperanto jest porównywalne z 2000 godzin przeznaczonych na język niemiecki i  1500 na język angielski), nie dyskryminuje żadnej narodowości, a mimo to wciąż przegrywa batalię na miano języka międzynarodowego, choćby z angielskim. Dlaczego? Trudno jest się porozumieć krajom, co do wyboru jednego, wspólnego języka obcego (choć z przyczyn ekonomicznych byłoby to wskazane - każdego roku liczne instytucje międzynarodowe, czy europejskie wydają gigantyczne kwoty na tłumaczenia oficjalnych dokumentów). Każdemu z państw zależy, aby to właśnie jego język stał się oficjalnie i powszechnie używanym, dlatego też rządy różnych krajów przeznaczają znaczące sumy na jego lansowanie (poprzez między innymi organizowanie kursów językowych za granicą).

Czy język esperanto ma szansę się rozpowszechnić na świecie? Z pewnością w jego popularyzacji bardzo pomoże internet, który jak żadne inne medium na świecie umożliwia kontakty między ludźmi, na co dzień posługującymi się różnymi językami. Język esperanto językiem ogólnoświatowym? Dlaczego nie...

Justyna Sudakowska
justyna.sudakowska@dlastudenta.pl